Scrum Master vs. Główny Architekt - czyli Scrum4EA (cz. I)

Od dłuższego czasu zastanawiam się, czy i w jakim stopniu można zastosować podejście agile na bazie Scrum do budowy architektury korporacyjnej (jako przeciwwagę do klasycznych sposobów – np. TOGAF).

Moje rozważania metodyczne postaram się przybliżyć  w serii wpisów, które roboczo nazwałem ” Scrum4EA”. Na początek zacznę od rozważań ogólnych i jednego bardziej szczegółowego zagadnienia.

Zgodnie z definicją Scrum jest to metodyka, która może być zastosowana do rozwiązywania złożonych problemów adaptacyjnych, w taki sposób, aby produktywnie i kreatywnie wytwarzać produkty o najwyższej możliwej wartości. Zaliczana jest ona do metodyk zwinnych, zgodnych z manifestem Agile. Jej nazwa wywodzi się z młyna (scrum) w rugby. Analogia ta nawiązuje do szybkiego dopasowywania się powstających dzięki Scrumowi produktów do zmiennych okoliczności.

Scrum stanowi ramy wykorzystywane w zarządzaniu procesami wytwarzania złożonych produktów. Nie jest on procesem czy techniką wytwórczą; opisuje jedynie ogólne sposoby postępowania, w obrębie których możliwe jest stosowanie różnego rodzaju procesów i technik.

Na Scrum składają się: zespoły Scrumowe (Scrum Teams) oraz związane z nimi role, zdarzenia, artefakty i reguły postępowania. Wszystkie te elementy służą konkretnym celom i wszystkie są niezbędne do osiągnięcia sukcesu w stosowaniu Scruma.

Po bliższej analizie – w kontekście problematyki EA – wydaje się, że występuje tutaj “metodyczna kompatybilność” – czyli można spróbować zastosować Srcuma (oczywiście po wcześniejszej adaptacji) do wdrażania praktyki architektonicznej i budowy architektury korporacyjnej (rozumianej w ujęciu rzeczowym – jako formalny opis organizacji dla stanu bazowego i docelowego oraz strategia przejścia między tymi stanami). “Złożonym problemem adaptacyjnym” może być wdrożenie podejścia architektonicznego, a “produkt o najwyższej możliwej wartości” – to architektura korporacyjna. Jednocześnie, jak wcześniej wielokrotnie pisałem na ArchitekturaKorporacyjna.pl, do opracowania architektury korporacyjnej potrzebne są zespoły, które muszą mieć określone role, występują również zdarzenia, zdefiniowane są artefakty i pewne reguły postępowania (czyli tutaj także występuje zgodność z budową architektury korporacyjnej).

Pozwolę sobie na jedno zastrzeżenie: na obecnym etapie prowadzonych analiz nie widzę możliwości zastąpienia całościowego podejścia do budowy i utrzymania architektury korporacyjnej jakie oferuje TOGAF, przez “Scrum4EA”, ale wydaje mi się realne zaplanowanie i zaprojektowanie architektury korporacyjnej, a następnie stworzenie planu migracji (czyli fazy A-F cyklu TOGAF ADM) z wykorzystaniem Scruma.

Tyle słowem wstępu. Będę starał się kontynuować również ogólne rozważania w kolejnych wpisach.

Zagłębiając się w meandry Scruma zacząłem zastanawiać się do jakiej roli w praktyce architektonicznej można porównać Scrum Mastera. Zgodnie z opracowaniem “The Scrum Guide”: “Scrum Master jest odpowiedzialny za to, by Scrum był rozumiany i stosowany. Scrum Masterzy dokonują tego poprzez upewnianie się, że zespół Scrumowy stosuje się do założeń teorii Scruma, jego praktyk i reguł postępowania. Scrum Mastera można określić mianem przywódcy służebnego w stosunku do zespołu Scrumowego. Scrum Master pomaga także osobom spoza zespołu Scrumowego zrozumieć, które z ich interakcji z zespołem Scrumowym są pomocne, a które nie. Scrum Master pomaga zmieniać te zachowania celem zmaksymalizowania wartości wytwarzanej przez zespół Scrumowy”.

Czytając powyższe stwierdzenia nasunęła mi się jedna myśl:  to Główny Architekt (Chief Architect) pełni rolę Scrum Mastera. Spróbowałem przeformułować zdania nt. Scrum Mastera w kontekście Głównego Architekta: “Główny Architekt jest odpowiedzialny za to, by architektura korporacyjna była rozumiana i stosowana. Główny Architekt dokonuje tego poprzez upewnianie się, że zespół  architektoniczny stosuje się do założeń budowy architektury korporacyjnej, praktyk i reguł postępowania z tym związanych. Głównego Architekta można określić mianem przywódcy służebnego w stosunku do zespołu architektonicznego. Główny Architekt pomaga także osobom spoza zespołu architektonicznego zrozumieć, które z ich interakcji z zespołem są pomocne, a które nie. Główny Architekt pomaga zmieniać te zachowania celem zmaksymalizowania wartości wytwarzanej przez zespół architektoniczny”.

Z drugiej jednak strony istnieje bardzo ważne założenie odnośnie do zakresu pracy Scrum Mastera: “Koniecznie należy zwrócić uwagę, że Scrum Master nie ma kierować pracami zespołu [w szczególności nie określa on zadań dla zespołu – robi to sam zespół]. Rolą Scrum Mastera jest bycie trenerem, wsparciem dla zespołu i powinien usuwać wszelkie przeszkody jakie się pojawiają”. I tutaj pojawia się rozbieżność z Głównym Architektem, który kieruje na co dzień pracami zespołu architektonicznego (wręcz często stoi na czele Biura Architektonicznego).

Jakie są rozwiązania tej sytuacji? Widzę trzy drogi.

• Po pierwsze Główny Architekt, zgodnie z duchem Scruma, nie będzie kierował zespołem architektów. To zespół będzie odpowiedzialny za zarządzanie samym sobą. W metodyce Scrum nie występuje bowiem rola typowego kierownika projektu. Główny Architekt będzie więc typowym Scrum Masterem w zakresie prowadzenia prac dotyczących wdrażania architektury korporacyjnej.
• Druga droga – w mniejszym stopniu nawiązująca do “ducha” Scruma – to pozostawienie Głównego Architekta na stanowisku kierownika zespołu architektonicznego, a jednocześnie powołanie w organizacji odrębnej roli “Metodyka/Ewangelisty” – który będzie pełnił funkcję Scrum Mastera.
• Trzecia droga – najdalsza od filozofii Scruma – Główny Architekt kieruje pracami zespołu architektów i pełni rolę Scrum Mastera.

Które podejście wybrać – wszystko zależy, jak bardzo organizacja jest gotowa przestawić swoje myślenie na zgodność z duchem “Agile” (w niektórych organizacjach ciężko będzie sobie wyobrazić zespół bez kierownika) oraz ile wolnych zasobów posiada. Bardzo często będzie trudno przekonać decydentów do powołania roli “Ewangelisty  EA” (chociaż w zachodnich firmach jak najbardziej takie stanowisko występuje) – z drugiej strony niejeden zespół architektoniczny byłby wdzięczny za wyedukowanie/przekonanie “biznesu” do koncepcji architektonicznych…

Uwaga: Większość opisów dotyczących Scruma i Scrum Mastera zostało zaczerpniętych z opracowania “The Scrum Guide” udostępnionego w języku polskim na witrynie internetowej inicjatywy PodDrzewem.pl.