Scenariusze biznesowe w architekturze korporacyjnej

Ramy architektoniczne  TOGAF wprowadzają termin “scenariusz biznesowy” (“business scenario”). Jest on bardzo często mylony z opisem procesu biznesowego oraz scenariuszem przypadków użycia (use case scenario). 

Celem scenariusza biznesowego jest przedstawienie na wysokim poziomie ogólności określonego problemu, który występuje w chwili obecnej w organizacji oraz proponowanego (tj. który zostanie zrealizowany w stanie docelowym – to-be) sposobu jego rozwiązania – zarówno na poziomie biznesowym jak i IT.

Formalna definicja scenariusza biznesowego, występująca w TOGAF jest następująca:

Scenariusz biznesowy opisuje na wysokim poziomie ogólności proces biznesowy, którego realizacja jest możliwa dzięki zastosowaniu określonego rozwiązania (rozumianego głównie jako rozwiązanie IT – przyp. AS), środowisko biznesowe i techniczne, ludzi i komponenty informatyczne (zwane „aktorami”), którzy są zaangażowani w realizację procesu a także pożądany wynik wykonania tego procesu.

Z definicji tej wynika, że kluczowym zagadnieniem jest uchwycenie właściwej granulacji scenariusza. To rzutuje w bardzo dużym stopniu na liczbę scenariuszy, które trzeba utworzyć, aby opisać stan docelowy organizacji. Wydaje się, że liczba scenariuszy w mniejszym stopniu zależy od liczby zatrudnionych w organizacji (lub dokładniej: pracujących na rzecz organizacji – bo przecież może występować outsourcing) – bo może być baaardzo duża firma wykonująca jeden proces, a bardziej od stopnia zróżnicowania biznesu danej organizacji.

W ramach scenariuszy biznesowych po raz pierwszy następuje całościowe spojrzenie na organizację, bo proces opisywany przez scenariusz bardzo często przechodzi przez  różne działy organizacji i w czasie jego realizacji wykorzystywane są różne rozwiązania informatyczne. Jest to więc doskonały mechanizm na spojrzenie na bardzo wysokim poziomie ogólności na zagadnienia związane z interoperacyjnością – rozumiane bardzo szeroko – tj. interoperacyjnością nie tylko techniczną ale i biznesową.

Realizując cykl TOGAF ADM scenariusze biznesowe są tworzone w ramach fazy A (tj. Wizji architektury). Są one podstawą do zebrania kluczowych wymagań na architekturę korporacyjną dla danego cyklu ADM. Dodatkowo scenariusze są dobrym punktem do zidentyfikowania kluczowych procesów biznesowych, uszczegóławianych podczas tworzenia architektury biznesowej (Faza B cyklu ADM).

Warto wreszcie zauważyć, iż TOGAF podkreśla, że o ile od strony organizacyjnej to zespół architektów korporacyjnych koordynuje wszystkie prace, to w sam proces stworzenia scenariuszy biznesowych zaangażowani powinni być zarówno przedstawiciele biznesu jaki i IT (i to nie tylko sami zarządzający, ale również kierownicy średniego szczebla).

Poniżej przedstawiona jest rekomendowana przez TOGAF struktura (spis treści) scenariusza biznesowego:

• Przedmowa
  • Streszczenie
  • Plan dokumentu
• Scenariusz biznesowy
• Ogólna charakterystyka scenariusza
  • Tło scenariusza
  • Cele scenariusza
  • Definicje / Opisy pojęć użytych
• Widoki środowisk i procesów
  • Ogólny opis środowiska biznesowego
  • Opis procesu biznesowego, którego scenariusz dotyczy
  • Opis środowiska technicznego, którego scenariusz dotyczy
  • Aktorzy ludzcy występujący w ramach scenariusza  i ich role oraz obowiązki
  • Komponenty informatyczne (aktorzy komputerowi) występujący w ramach scenariusza i ich role
  • Relacje między komponentami informatycznymi i  procesem biznesowym
  • Relacje między aktorami ludzkimi i  procesem biznesowym
  • Analiza przepływu informacji w ramach scenariusza
  • Pryncypia architektoniczne, ograniczenia i wymagania wpływające na przebieg scenariusza
• Analiza działania scenariusza biznesowego
• Dodatkowe informacje
  • Rekomendowany sposób zwalidowania działania scenariusza
  • Notatki warsztatowe

Jeżeli chodzi o kryteria obioru scenariuszy biznesowych, to powinny być one SMART, czyli:

• specyficzne – definiujące, co powinno zostać zrealizowane – zarówno w biznesie jak i w IT,
• mierzalne – wprowadzające jasne metryki sukcesu,
• wykonywalne – w jasny sposób dzielące problem na części i wprowadzające podstawy do określenia planów jego rozwiązania,
• realistyczne – wskazujące, że problem może być rozwiązany z uwzględnieniem rzeczywistych ograniczeń czasowych i finansowych,
• określone w czasie – istnieje wyraźne zaznaczony punkt w czasie, do którego dany scenariusz musi być zrealizowany.